VAREN WAAR GEEN WATER IS
De Zomp
De platbodemboot
De zomp is een platbodemboot met een karakteristieke constructie bestaande uit krommers (gebogen dwarsbalken) en opboeisels (losse schotten die de zijkanten verhogen). Aan beide zijden zijn zwaarden bevestigd om de zomp beter manoeuvreerbaar te maken. De eikenhouten planken van zowel de bodem (vlak) als de zijkanten (huid) zijn vervaardigd uit één lengte, wat de boot buitengewoon robuust maakt. Ondanks het dragen van een aanzienlijke lading, blijft de zomp relatief ondiep in het water liggen (40 cm). De stevens van de zomp zijn iets opgeheven, wat bijdraagt aan uitstekende bestuurbaarheid. Schippers beschrijven het vaartuig als “een fantastische schuit”, vergelijkbaar met een kruier. De zomp kan op drie manieren worden voortbewogen: zeilen met een fokzeil en een grootzeil, bomen met een vaarboom van 6 meter, en trekken met een touw van 60 meter. Hoewel vroegere zompen mogelijk korter waren, mat de laatste versie 12 meter tussen de stevens en had een breedte van 2.70 meter.
Rechts: Tewaterlating van de eerste zomp de “Regt door zee’ bij de Pelmolen te Rijssen op 26 april 1986.
Regt door Zee
Eeuwenlang sierden honderden zompen de waterwegen, maar het laatste oorspronkelijke schip viel ten prooi aan vernietiging tijdens de oorlogsjaren. Een nieuwe zomp kwam pas in de jaren ’80 tot stand. Op 26 april 1986 werd de hedendaagse Enterse zomp te water gelaten, een project geïnitieerd door De Regionale Stichting Enterse Zomp, opgericht in 1984. De “Regt door Zee,” vernoemd naar het laatste platbodemtype dat Enter bevaren had, werd gebouwd door punterbouwer Wildeboer uit Giethoorn, met ontwerpen gebaseerd op het Zuiderzeemuseum en verfijningen van dr. G.J. Schutten, auteur van “Varen waar geen water is.”
De huidige zomp vindt haar thuis bij de Pelmolen te Rijssen, waar speciaal voor haar een haven werd gerealiseerd. Een cruciale doelstelling van de Stichting werd vervuld met de tewaterlating: het nieuw leven inblazen van de rijke geschiedenis van Enterse zompen en het koesteren en presenteren van dit erfgoed aan huidige en toekomstige generaties. De overblijfselen van de “Regt door Zee” worden zorgvuldig bewaard in het zompenmuseum van Oudheidkamer Buisjan in Enter, terwijl unieke overtooms bij Zuna en Overwater getuigen van het unieke vakmanschap in de omgeving. Een speciale trailer werd zelfs ontworpen voor het verplaatsen van de zomp over land.
Links: Proefvaart van de op de Enterse Waarf gebouwde zomp “De Vriendschap” in 2011.
De Enterse Zomp
Erfgoed en Ambacht in Hedendaagse Wateren
Nadat in 2009 de scheepswerf “De Waarf” in Enter was gerealiseerd werd door de enthousiaste vrijwilligers van de Stichting Enterse Zomp de “Vriendschap” gebouwd, de tweede zomp van de Stichting maar de eerste volledig zelf-gebouwde. Deze zomp werd in 2011 te water gelaten. Op 20 juni 2014 kreeg de derde zomp, genaamd de “Schuttevaer,” haar plechtige doop. Voor deze zomp werd een speciale botenloods opgericht langs de oevers van de Regge in Hellendoorn, achter de ijsfabriek. Zowel de constructie van de zomp als de bouw van de loods werden door vrijwilligers uitgevoerd. De “Schuttevaer” is opgenomen in het Stamboek Ronde en Platbodemjachten vanwege haar nauwgezette replicatie van zompen uit vervlogen tijden.
De “Schuttevaer” vertegenwoordigt niet het eindpunt van de zompbouw. Sinds haar doop zijn er al meerdere boten afgeleverd, waaronder de meest recente die in Dalfsen te water is gelaten. Het bouwteam is reeds gestart met de constructie van een volgende zomp, en er staan nog meer te wachten om het levenslicht te zien.
